ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ‘ਚ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਤਾਲਿਬਾਨ ਨੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਉਥੇ ਹੀ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਮਰਦ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਘਰੋਂ ਬਾਹਰ ਆਉਣ ਦੀ ਵੀ ਮਨਾਹੀ ਹੈ। ਤਾਲਿਬਾਨ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਵਾਲਿਆਂ ‘ਤੇ ਵੀ ਤਿੱਖੀ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਥੋਂ ਦੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਪਰ, ਹੁਣ ਸਥਿਤੀ ਬਿਲਕੁਲ ਵੱਖਰੀ ਹੈ। ਇਹ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਹੈ। ਇਸ ਚਿਹਰੇ ਦੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਹੋਰ ਕਹਾਣੀ ਘੜੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਬਾਦਸਤੂਰ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੀ ਹੈ। ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿਚ ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਹੈਰਾਨੀ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਰ, ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਰਹੇ ਕਈ ਗੁਪਤ ਸਕੂਲ ਇਸਦੀ ਕਹਾਣੀ ਬਿਆਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦੀ ਨਫੀਸਾ ਨੇ ਏਐਫਪੀ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਤੋਂ ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਲੁਕਾ ਕੇ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਨਫੀਸਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਰਸੋਈ ‘ਚ ਕੋਈ ਆਦਮੀ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ। ਇਸ ਲਈ, ਘਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਜਗ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ। ਜੇ ਉਸਦੇ ਭਰਾ ਦੀ ਤਨਖਾਹ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮਾਰ ਦੇਵੇਗਾ। ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਨਫੀਸਾ ਦੀ ਨਹੀਂ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੀਕਰੇਟ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦੀਆਂ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਕੁੜੀਆਂ ਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਤਾਲਿਬਾਨ ਨੇ ਇੱਥੇ ਲੜਕੀਆਂ ਦੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਇੱਥੋਂ ਦੀਆਂ ਲੜਕੀਆਂ ਮਜਬੂਰ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ।
ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਰਹੇ ਇਹ ਗੁਪਤ ਸਕੂਲ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਆਫ ਵੂਮੈਨ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਨਫੀਸਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਮਦਰੱਸੇ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਕੁਰਾਨ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਹੈ। ਪਰ ਉਹ ਲੁਕ-ਛਿਪ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਨਫੀਸਾ ਵੀ ਇਸ ਦੇ ਖਤਰੇ ਨੂੰ ਜਾਣਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਲਈ ਕੁਝ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਤਾਲਿਬਾਨ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਆਜ਼ਾਦੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਰੂਪ ਦੇਣ ਲਈ। ਜਿਸ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਨਫੀਸਾ ਪੜ੍ਹਦੀ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਉਸ ਵਰਗੀਆਂ 9 ਹੋਰ ਲੜਕੀਆਂ ਹਨ।
ਇੱਥੇ ਆ ਕੇ ਇਹ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ ਕਿ ਇਹ ਸਕੂਲ ਲੁਕ-ਛਿਪ ਕੇ ਚਲਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਕੂਲ ਖਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਰੀਆਂ ਲੜਕੀਆਂ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਚਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸਕੂਲ ਦਾ ਗੇਟ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਪੜ੍ਹਣ ਵਾਲੀਆਂ ਲੜਕੀਆਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੇ ਹੋਏ ਦੂਜੇ ਰਸਤੇ ਲੈ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਕਿ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਇਸ ਸੱਚਾਈ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗੇ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਪੜ੍ਹਣ ਵਾਲੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕੁੜੀਆਂ ਪਸ਼ਤੂਨ ਹਨ। ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਤਾਲਿਬਾਨੀ ਉਸ ਨੂੰ ਕੁਝ ਪੁੱਛਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਟੇਲਰਿੰਗ ਸਿੱਖਣ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।